ဗိုလ္တေထာင္ေစတီေတာ္သမိုင္း

ၿပီးခဲ့တဲ့ တနဂၤေႏြေန႔မွာ က်မနဲ႔အတူ ညီမေလး အေဒၚလတ္ အေဒၚငယ္တုိ႔ပါ ဗိုလ္တေထာင္ဘုရားကို သြား ေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဗိုလ္တေထာင္ဘုရားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သမိုင္းအေၾကာင္းေလးကို သိရသေလာက္ ေဝမွ်ေပးလိုက္တယ္ေနာ္။

ဗုိလ္တေထာင္ေစတီေတာ္သည္ ကမ႓ာေက်ာ္ ေရႊတိဂံုေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးႏွင့္ မေရွးမေႏွာင္း တစ္ၿပိဳင္နက္ စတင္တည္ရွိေတာ္မူေသာ ေစတီေတာ္ျမတ္ျဖစ္ပါတယ္။

ပထမဆံေတာ္

သံေသသူ (သံေသဒဇ) မြန္အေခၚ ‘မယ္ကမု’ ျမန္မာအေခၚ ‘မယ္လမု’ ၏သား ဥကၠလာပမင္းႀကီး လက္ထက္ ဥကၠလာပၿမိဳ႕၏ ေတာင္ဘက္တြင္ ယခုတြံေတးၿမိဳ႕၏ အေရွ႕ဘက္ရွိ ေပါကၡရဝတီေခၚ အသိတဥၥနၿမိဳ႕၊ ယခု အေခၚ ခပင့္ရြာ၌ အလြန္ရိုးသားတည္ၾကည္ေသာ လူအမ်ားတို႔၏ ရိုေသေလးစားျခင္းကို ခံရသည့္ ‘သကာလဲ သတာပန္’ အမည္ရွိကုန္ေသာ လွည္းကုန္သည္ ဇနီးေမာင္ႏွံတို႔သည္ ေနထိုင္ၾကကုန္၏။ ထိုဇနီးေမာင္ႏွံတို႔မွာ သားသမီးမ်ား မထြန္းကားသျဖင့္ သားသမီးရရွိရန္ မြန္တို႔ဓေလ့ထံုးစံအတိုင္း ခိုငွက္တို႔ကုိ အဓိဌာန္၍ လႊတ္ၾက ကုန္၏။

တပု ေမြးဖြားျခင္း

ဤသို႔လႊတ္ၿပီးေနာက္ မၾကာမီ သားတစ္ေယာက္ ထြန္းကားေပၚေပါက္၍လာရာ ခိုငွက္လႊတ္ျခင္းကို အစြဲျပဳ၍ မြန္ဘာသာျဖင့္ အေခၚအားျဖင့္ ‘တပု’ ဟု အမည္မွည့္ၾကကုန္၏။ ၄င္း ‘တပု’ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္ေသာအခါ ဒုတိယသားရတနာကို ဖြားျမင္လာျပန္၏။ ဤသို႔ သားရတနာမ်ားကို ဆက္ကာဆက္ကာ ဖြားျမင္လာေသာ အခါ ၿမိဳ႕သူ ၿမိဳ႕သား နယ္သူ နယ္သား တို႔က အားပါးတရ ေရႊ ေငြစေသာ လက္ေဆာင္ဥစၥာ ရတနာတို႔ကို ဝိုင္းဝန္းပို႔ေဆာင္ၾကျခင္း၊ ၄င္းတို႔၏ စီးပြားေရး အႀကံအစည္ေအာင္ျမင္ ဖြ႔ံၿဖိဳးလာျခင္းတို႔ေၾကာင့္အလြန္ႂကြယ္ဝ ခ်မ္းသာေသာ ဇနီးေမာင္ႏွံတို႔ ျဖစ္လာၾကေလေတာ့၏။

တေပါ အမည္ရျခင္း

ဤသို႔ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာျခင္းကုိ အစြဲျပဳ၍ ဒုတိယသားကို မြန္အေခၚအားျဖင့္ ‘တေပါ’ ဟု အမည္မွည့္ေခၚၾက ကုန္၏။ ဖခင္သကာလဲကိုကား ေရႊေပါမ်ားသည့္အတြက္ ပါဠိဘာသာအားျဖင့္ ‘သုဝဏၰေသဌိ’ သုဝဏၰသူေဌး ဟူ၍လည္းေကာင္း က်က္သေရရွိေသာ အသံုးအေဆာင္ ေပါမ်ားသည့္အတြက္ ‘သိရီေဘာဂသူေဌး’ ဟူ၍ လည္းေကာင္း အမည္တပ္၍ ေခၚစမွတ္ ျပဳၾကကုန္၏။

တပုႆ-ဘလႅိက ကုန္ေရာင္းသြားၾကျခင္း

သုဝဏၰသူေဌးႀကီး ဇနီးေမာင္ႏွံတို႔၏သား မြန္အေခၚ ‘တပု-တေပါ’ ပါဠိအေခၚ ‘တပုႆ-ဘလႅိက’ ညီေနာင္ တို႔သည္ အသျပာ တစ္ျပည္ ဆန္တကုဍံဳ၊ ဆန္တစ္ျပည္ အသျပာ တကုဍံဳႏွင့္ လဲထပ္သည္ဟု သတင္းၾကား သျဖင့္ (တစ္လက္ခုပ္ကို တကုဍံဳေခၚ၏) ဆန္စေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို တင္ေဆာင္၍ သေဘၤာျဖင့္ မဇိၥ်မ ေဒသသို႔ ကုန္အေရာင္းအဝယ္ သြားၾကရာ ေရွးအေခၚ ‘ဗႏၶဳဝ’ ယခုအေခၚ ‘ေတာ္ရဝင္သေဘၤာဆိပ္’ သို႔ ေရာက္ၾကကုန္၏။

သရဏဂံု ၂-ပါး ေဆာက္တည္ၾကျခင္း

ေရာက္လွ်င္ သေဘၤာေပၚ၌ ပါလာေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို အငွားလွည္းေပါင္း (၅၀၀)ျဖင့္ တင္ေဆာင္ၾကျပန္ ၍ ထိုထိုအရပ္ေဒသတို႔ကို လွည့္လည္ေရာင္းခ်ေနစဥ္ ေဗာဓိပင္အနီးသို႔ ေရာက္ေသာအခါလြန္ခဲ့ေသာငါး ဘဝက အမိေတာ္ခဲ့ဖူးေသာ ဘုမၼစိုးနတ္သမီးက-

“ျမတ္စြာဘုရားသခင္သည္ ရာဇာယတန လင္းလြန္းပင္ေအာက္၌

သီတင္းသံုးေနေတာ္မူေၾကာင္း၊ ထိုျမတ္စြာဘုရား ထံေတာ္ေမွာက္သုိ႔

သြားေရာက္ဖူးေျမွာ္သင့္ေၾကာင္း”

စသည္မ်ားကို ေျပာၾကားတိုက္တြန္းေလ၏။ ထိုအခါ တပုႆ-ဘလႅိက ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔လည္း သတၱ ဌာန (၄၉)ရက္ စံေနေတာ္မူၿပီးသည့္အဆံုး လင္းလြန္းပင္ေအာက္၌ သီတင္းသံုးထိုင္ေနေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာ ဘုရား ထံေတာ္ေမွာက္သို႔ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃)ခု ဝါဆိုလဆန္း (၅)ရက္ေန႔ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ သြားေရာက္ၾက ၿပီးလွ်င္ မိမိတို႔၌ ပါလာေသာ-

၁။ ေထာပတ္၊ ပ်ား၊ တင္လဲစသည္တို႔ႏွင့္ ယွဥ္တြဲဖြဲ႔ဆုပ္ထားေသာ ပ်ားမုန္႔ဆုပ္ႏွင့္၊

၂။ ထိုသို႔ မဖြဲ႔မဆုပ္ရေသးဘဲ အသီးအျခား မာမာေသြ႔ေသြ႔ ထုေထာင္းျပဳလုပ္ထားေသာ မုန္႔ႂကြပ္က်စ္တို႔ကို ဆက္ကပ္လွဴဒါန္းၿပီးလွ်င္ သံဃာဟူ၍ မျဖစ္ထြန္း မရွိေသးသျဖင့္

ဗုဒၶံ သရဏံ ဂစၧာမိ၊ ဓမၼံ သရဏံ ဂစၧာမိ ဟု(၂)ႀကိမ္(၂)ခါသာဆိုရေသာ ေဒြဝါစိက သရဏာဂံု၂ပါးႏွင့္ ပဥၥသီလမ်ားကိုသာ ေဆာက္တည္ၾကရ ကုန္၏။

ဆံေတာ္ေပးသနားေတာ္မူျခင္း

ဘုရားရွင္ ကိုယ္ေတာ္ျမတ္ကလည္း ေနာင္အနာဂတ္ သာသာနာ ျမန္မာျပည္၌ ရွည္ျမင့္စြာ တည္တံ့မည္ကို ျမင္ေတာ္မူ၍ (၁၀၃)ခု ဝါဆိုလဆန္း (၅)ရက္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ဦးေခါင္းေတာ္ကို ညာဘက္ လက္ေတာ္ျဖင့္ ဆန္႔တန္း သံုးသပ္ေတာ္မူ၍ ပါလာေသာ ဆံေတာ္ (၈)ဆူကို ဆုပ္ကိုင္ေတာ္မူလ်က္ တပုႆ-ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔အား ဆံေတာ္တစ္ဆုပ္ကို ေပးသနားေတာ္မူလိုက္၏။ ညီေနာင္တို႔လည္း ဝိသႀကံဳဖန္ဆင္း ေပးေသာ နဝရတ္စီ ေရႊခြက္ျဖင့္ ခံယူၾကကုန္၏။

ျမန္မာျပည္သို႔ ျပန္လာၾကျခင္း

တပုႆ-ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔လည္း ဝမ္းသာအားရစြာျဖင့္ ေပးအပ္ေတာ္မူလိုက္ေသာ ဆံေတာ္ (၈)ဆူကို ပင့္ယူၾက၍ ေဗာဓိပင္မွ ယခုမိုင္ (၂၀၀)ခန္႔ အကြာရွိ ဗႏၶဳဝၿမိဳ႕၊ ၄င္းမွ (၁၂)မိုင္ခန္႔အကြာရွိ ဗႏၶဳဝဆိပ္သို႔ လွည္း ျဖင့္ျပန္လာၾက၍ တဖန္ ၄င္းမွ သေဘၤာျဖင့္ ဒမိုးဒါးျမစ္၊ ဟူဂလီျမစ္အတိုင္း စုန္ဆင္းၾကၿပီးလွ်င္ သမုဒၵရာသို႔ ထြက္၍ သေဘၤာလႊင့္ၾကရာ ေရွးအေခၚ ‘ေဇဌဒီပကြ်န္း’ ယခုအေခၚ ‘ဖရံုကာကြ်န္း’ အဇၥ်တၱနဂရၿမိဳ႕ အေကာက္ဆိပ္သို႔ ဆိုက္ေရာက္ၾကေလ၏။ (ဤကား ဆူးေလသမိုင္း လက္ေရးမူ)

ဒဂံုသို႔ ဆံေတာ္ ဆိုက္ေရာက္ျခင္း

တပုႆ-ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔လည္း ဥကၠလာပမင္းႀကီးႏွင့္ ဘခင္ သုဝဏၰသူေဌးႀကီးတို႔ထံ ဆံေတာ္ ပင့္ေဆာင္ခဲ့ေသာ အေၾကာင္းကို ၾကားသိေစေလ၏။ မင္းႀကီးလည္း အလြန္ဝမ္းေျမာက္လွသျဖင့္ သုဝဏၰ သူေဌးႀကီးႏွင့္ တိုင္ပင္ကာ ေခါဘဏီတပ္ခင္းက်င္း၍ စစ္ဗုိလ္ေပါင္း (၁၀၀၀) တို႔ျဖင့္ ခမ္းနားႀကီးက်ယ္စြာ (၁၀၃)ခုႏွစ္၊ ဝါေခါင္လျပည့္ေက်ာ္ (၅)ရက္ စေနေန႔တြင္ ယခု ဗိုလ္တေထာင္ေစတီေတာ္ တည္ရွိမည့္ ေနရာ အရပ္မွ ႀကိဳဆိုပင့္ေဆာင္ေတာ္မူၾကၿပီး ၄င္းဆိပ္ကမ္း၌ပင္ ျပဳျပင္ေဆာက္လုပ္ထားအပ္ေသာ ရတနာမ႑ပ္ ေတာ္၌ ကိန္းဝပ္ေတာ္မူရန္ ပင့္ေဆာင္ကုန္၏။

ဆံေတာ္ ၈-ဆူ မေလ်ာ့ျခင္း

တပုႆ-ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔က လမ္းခရီး၌ အဇၥ်တၱနဂရ အေကာက္မင္းႀကီးက ဆံေတာ္ (၂)ဆူကို အေကာက္ေတာ္အျဖစ္ အတင္းပင့္ယူလိုက္ေၾကာင္း နာဂရာဇ္ေမာ္အငူမွ ေဇယ်ေသန နဂါးမင္းကလည္း ဆံေတာ္ (၂)ဆူကို တိတ္တဆိတ္ ခိုးယူလိုက္ေၾကာင္းမ်ားကို ေၾကကြဲဝမ္းနည္းစြာျဖင့္ မင္းႀကီးအား သံေတာ္ဦး တင္ၾကကုန္၏။ မင္းႀကီးလည္း စိတ္ပင္ပန္းစြာျဖင့္ ‘မိမိတို႔ကိုးကြယ္ ပူေဇာ္ထိုက္လွ်င္ ျမတ္စြာဘုရား ေပးသနား ေတာ္ မူလိုက္သည့္အတိုင္း ကိုးကြယ္ၾကရမည္သာတည္း’ ဟု ေအာက္ေမ့ဓိဌာန္၍ ၾကဳတ္ေတာ္ကို ဖြင့္လိုက္ ရာ ‘ဣဒၶိဝသေယာ အစိႏၲိေယာ’ ‘တန္ခိုးအရာ မႀကံသာ’ ဟူသည္ႏွင့္အညီ ဆံေတာ္မေလ်ာ့ (၈)ဆူအတိုင္း သာ ဖူးေတြ႔ရသျဖင့္ လြန္မင္းျပင္းျပ ဝမ္းသာေတာ္မူလွၿပီး စံပယ္ရာ အရပ္ရတနာ မ႑ပ္ေတာ္၌ပင္ (၆)လ တိုင္တိုင္ ႀကီးစြာေသာ သဘင္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲပူေဇာ္ေလ၏။

ဆံေတာ္ ၁-ဆူစီ ရၾကပံု

ဤသို႔ ထူးျခားႀကီးက်ယ္စြာ (၆)လတိုင္တိုင္ ဆံေတာ္ပူေဇာ္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲက်င္းပၾကၿပီးေနာက္ ျမတ္စြာဘုရား ေပးအပ္ေတာ္မူလိုက္ရင္းျဖစ္ေသာ တပုႆ-ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔အား ဥကၠလာပမင္းႀကီးက ဆံေတာ္ဓာတ္ တစ္ဆူစီကို ခြဲေဝေပးအပ္ေတာ္မူျပန္၏။

(ဓမၼေစတီ ေက်ာက္စာ၌ကား တပုႆ-ဘလႅိကတို႔ ဆံေတာ္ (၂)ဆူ ယူထားလိုက္ေၾကာင္းလာ၏)

 

 

တပုႆ ေစတီရာ သတ္မွတ္ျခင္း

တပုႆ-ဘလႅိကတို႔သည္ မိမိတို႔ရရွိေသာ ဆံေတာ္ကို ဌာပနာ၍ ေစတီတည္ထားရန္ ေနရာေရြးခ်ယ္ၾကရာ တပုႆက (၆)လတိုင္တိုင္ ဆံေတာ္ (၈)ဆူ ကိန္းဝပ္ စံပယ္ေတာ္မူရာ အရပ္၌ အမွတ္တရေက်ာက္တိုင္ စိုက္ ဘိသကဲ့သို႔ ေနာက္လူေနာက္သားတို႔ သိရစ္ၾကေစျခင္းငွာ ယခု ဗိုလ္တေထာင္ေစတီေတာ္ တည္ရွိရာအရပ္ ရတနာမ႑ပ္ေနရာကို ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ေလ၏။

ရဟႏၲာမ်ား သံလ်င္သို႔ သာသနာျပဳၾကျခင္း

ေဘာဂေသနမင္းႀကီးလည္း ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္တို႔အား မဏိဒီပကြ်န္း (သံလ်င္)သို႔ တဖန္ျပန္လည္ႂကြေရာက္ ေတာ္ မူၿပီး သာသနာျပဳရန္ ေလွ်ာက္ထားလိုက္သည့္အတိုင္း ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္ (၈)ပါးတို႔လည္း သီဟုိဠ္ကြ်န္း သို႔ ပတၱျမားရတနာပို႔ေဆာင္ၿပီးေနာက္ မဏိဒီပကြ်န္း (သံလ်င္)သို႔ ျပန္လည္ႂကြျမန္းေတာ္မူလာၾကကုန္၏။

သီဟဒီပမင္းႀကီးလည္း ၄င္းဆံေတာ္ ဓာတ္ေတာ္မ်ားကို ရဟႏၲာ (၈)ပါးႏွင့္တိုင္ပင္ၿပီးလွ်င္-
၁။ ေစတီေတာ္ (၁၁) ဆူတည္ျခင္း
၂။ သိမ္ေတာ္ႀကီး (၉)လံုး သမုတ္ျခင္း
တို႔ကိုျပဳ၍ သာသနာေတာ္အက်ိဳးကို သည္ပိုးေဆာင္ရြက္ေတာ္မူ၏။

ေစတီေတာ္ (၁၁)ဆူကား
၁။ က်ိဳက္ကစံေစတီ
၂။ က်ိဳက္အသုတ္ေစတီ
၃။ က်ိဳက္မဲသကေရာေစတီ
၄။ က်ိဳက္ကမာကမုေစတီ
၅။ က်ိဳက္ကမာစိန္ေစတီ
၆။ က်ိဳက္ေဒးတဲ့ေစတီ
၇။ က်ိုက္ဇြဲကေမာ့ေစတီ
၈။ က်ိဳက္ဒင္းမဲေစတီ
၉။ က်ိဳက္ခေပါက္စႏြတ္ေစတီ
၁၀။ က်ိဳက္ခေပါက္ဆြတ္ေစတီ
၁၁။ က်ိဳက္ေဒးအပ္ေစတီ

 

 

ဗုိလ္တေထာင္ေစတီေတာ္

သံလ်င္ေဘာဂေသနမင္းႀကီးသည္ ရဟႏၲာ (၈)ပါးႏွင့္တိုင္ပင္၍ ေစတီေတာ္ (၁၁)ဆူတည္ရာဝယ္ အမတ္ သူရဲေကာင္းႀကီး အသီးသီးတို႔အား တာဝန္ေပးအပ္၍ တည္ေစ၏။ ဤသို႔တည္ေစရာ၌ ဗိုလ္တေထာင္ ေစတီ ေတာ္အတြက္ မဟာမစၥေသနာပတိ သူရဲေကာင္းႀကီးအား ၄င္း၏ဆရာေတာ္ ေက်ာင္းကုန္းရဟန္းေခၚ ပုဂၢိဳလ္ ေက်ာ္ႏွင့္ တိုင္ပင္၍ တည္ေစရာ-

၁။ တပုႆ ဌာပနာေသာ ပထမဆံေတာ္တစ္ဆူ
၂။ သူရေသန ဌာပနာေသာ ဒုတိယဆံေတာ္တစ္ဆူ

ဤသို႔ ဆံေတာ္ႏွစ္ဆူ ကိန္းဝပ္ေတာ္မူရာဌာန ျဖစ္ေသာ က်ိဳက္ေဒးအပ္ေစတီေတာ္၌ပင္ ဆံေတာ္တစ္ဆူႏွင့္ ဓာတ္ေတာ္မ်ား ထပ္မံဌာပနာၿပီးလွ်င္ ေစတီေတာ္ကိုလည္း အသစ္တဖန္ မြမ္းမံျပင္ဆင္ျပန္သည္။ (တတိယ ဆံေတာ္ကို ဌာပနာ၍ ျပန္လည္ မြမ္းမံေသာႏွစ္ကို ျမန္မာသကၠရာဇာ္ (၃၅၉) ခုႏွစ္ဟု သံုးတိုင္း ရာဇဝင္ခ်ဳပ္ က်မ္း (၁၉၇) ၌ဆို၏။)

(ဘံုပ်ံဆရာေတာ္ ဦးပညာသာမိ ေရးသားေသာ ဗိုလ္တေထာင္ ဆံေတာ္ဦး ေစတီေတာ္ သမိုင္းအက်ဥ္း)အား ကူးယူေဖာ္ျပျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

ေမတၱာျဖင့္
အန္တီတင့္