တီတင့္ (စက္မွု တကၠသိုလ္): အပယ္ပိတ္ဘုရားဖူး (၁၂)ရက္ခရီးစဥ္-၃ (အဆက္)

အဇာတသတ္၏ ဓာတ္ေတာ္တိုက္ကို ေလ့လာၿပီးေသာအခါ က်မတို႔ဘုရားဖူးအဖြဲ႔ ေ၀ဠဳ၀န္ဥယ်ာဥ္သို႔ ဆက္လက္ထြက္ခဲ့ေလသည္။ ဤေနရာတြင္ ျမတ္ဗုဒၶသီတင္း သံုးေတာ္မူခဲ့သည့္ ဂႏၶကုဋီေက်ာင္းေတာ္ရာ ရွိသည္ဟုဆို၏။ အရွင္ေမာဂၢလန္ ေစတီေတာ္ေနရာ ဟုလည္းဆိုၾကသည္။ သာသနာေတာ္ ေမွးမွိန္လာသည့္ေနာက္ပိုင္း ကာလၾကာရွည္လာခ်ိန္တြင္ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္အား လူအမ်ားစု ေမ့ေလ်ာ့လာေသာ ေနရာတစ္ေနရာျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၀၅-၁၉၀၆ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယေရွးေဟာင္း သုေတသနဌာနက ျမတ္ဗုဒၶ၏ ဂႏၶကုဋိေက်ာင္းေတာ္ရာကို တူးေဖာ္ၾကည့္ရာတြင္ ေျမေအာက္မွ အေဆာက္အအံုေဟာင္းကို ေတြ႔ရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေ၀ဠဳ၀န္ဥယ်ာဥ္အတြင္း ဓာတ္ပံုမ်ားေ၀ေ၀ဆာဆာ မရိုက္ျဖစ္ခဲ့ပါ။

ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၾကားသိခဲ့ရေသာ အေၾကာင္းအရာမွာ ဗိမိၺသာရမင္းႀကီးသည္ ဗုဒၶျမတ္ဘုရားရွင္ ဂယာသီသေတာင္မွ ႂကြလာေတာ္မူေသာေန႔၌ ဘုရားရွင္ထံမွ တရားေတာ္ကို နာၾကားရေသာေၾကာင့္ ေသာတာပန္ အရိယာပုဂၢိဳလ္ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ဘုရားအမွဴးရွိေသာ သံဃာေတာ္မ်ားအား နန္းေတာ္သို႔ ပင့္ဖိတ္၍ ဆြမ္းကပ္ေလသည္။ ျမတ္ဗုဒၶ ရာဇၿဂိဳဟ္ျပည္၌ အၿမဲမျပတ္သီတင္းသံုး ေနထုိင္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေန႔ေရာ ညပါ လူသူကင္းရွင္းၿပီး ဘုရားဖူးလိုသူမ်ား တရားနာလိုသူမ်ားအတြက္ တိတ္ဆိတ္ၿငိမ္သက္သည့္ ေ၀ဠဳ၀န္ဥယ်ာဥ္ကို ေရစက္သြန္းခ်၍ ဘုရားရွင္သို႔ လွဴဒါန္းၿပီး ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းတိုက္ဟု အမည္တြင္ခဲ့ေလသည္။ ဘုရားရွင္သည္ သာ၀တၳိၿပီးလွ်င္ ရာဇၿဂိဳဟ္တြင္ အမ်ားဆံုး သီတင္းသံုးေနထိုင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ျမတ္ဗုဒၶ ရာဇၿဂိဳဟ္တြင္ (၅)၀ါတိုင္တိုင္ ၀ါဆိုေတာ္မူစဥ္ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းတိုက္တြင္ (၄)၀ါ ၀ါဆိုေတာ္မူခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕တြင္ ေက်ာင္းတိုက္ႀကီးမ်ားစြာ ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ သာသနာေတာ္အတြက္ အားထားရေသာ ပညာအရာ ဧတဒဂ္ဘြဲ႔ရ အရွင္သာရိပုတၱရာ၊ တန္ခိုးအရာ ဧတဒဂ္ဘြဲ႔ရ အရွင္ေမာဂၢလာန္၊ ဓုတင္ေဆာင္ရာ၌ ဧတဒဂ္ဘြဲ႔ရ အရွင္မဟာကႆပ၊ ၾကည္ညိဳဖြယ္ေဆာင္ရာ၌ ဧတဒဂ္ဘြဲ႔ရ အရွင္ဥပေသန၊ ျခေသၤ့ကဲ့သို႔ ရဲရင့္စြာ ႀကံဳး၀ါးေျပာဆိုရာ၌ ဧတဒဂ္ရ အရွင္ခဒိယ၀နိယေရ၀တ၊ တရားေဟာရာ၌ ဆန္းၾကယ္စြာေဟာတတ္သျဖင့္ အျမတ္ဆံုးဆုရ အရွင္ကုမာရကႆပ စေသာ ဘုရားသားေတာ္ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္မ်ား ေပၚထြက္လာသကဲ့သို႔ ဘိကၡဳနီ(ရဟန္းမ) ေထရီ တပည့္မႀကီးမ်ားလည္း ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။ နာမည္ေက်ာ္ ေဇာတိက၊ ဇဋိလ၊ ေမ႑က၊ ကာက၀ိလိယ သူေဌးႀကီး ေလးဦးအနက္မွ ကာက၀ိလိယမွလြဲ၍ က်န္သံုးဦးတို႔ စည္းစိမ္ဥစၥာမ်ားကို စြန္႔ပယ္ကာ သာသနာ့ေဘာင္သို႔ ၀င္လာခဲ့ၾကသည္။ တစ္ခ်ိန္က ငါးျဖာအာရံု ကာမဂုဏ္တို႔ျဖင့္ ေပ်ာ္ရႊင္ျမဴးတူးခဲ့ရာ ကာမအာရံု ဥယ်ာဥ္ေတာႀကီးသည္ သူေတာ္စဥ္ပုဂၢိဳလ္ႀကီးမ်ား၏ ဓမၼျဖင့္ေမြ႔ေပ်ာ္ရာ ဓမၼအာရံု ဥယ်ာဥ္ေတာ္ႀကီး ျဖစ္လာပါေတာ့သည္။

ေ၀ဠဳ၀န္ဥယ်ာဥ္သို႔အ၀င္-

ဘုရားဖူးအဖြဲ႔ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္မ်ားအား သံၿပိဳင္ရြတ္ဖတ္သရစၨ်ာယ္ၾက-

အေျခအေနေပး၍ မွတ္တမ္းပံုရိုက္ျဖစ္

ေန႔လည္စာ သံုးေဆာင္ရာ-

ဘုရားဖူးအဖြဲ႔ ေ၀ဠဳ၀န္ေက်ာင္းေတာ္မွ ထြက္ခြာလာၿပီးေနာက္ ကမ႓ာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးမွ ရဟန္းေတာ္မ်ား ပညာဆည္းပူးခဲ့ရာ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ေဟာင္းအား ၀င္ေရာက္ေလ့လာၾကသည္။ နာလႏၵာ တကၠသိုလ္ေဟာင္းကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ က်မေတြ႔ျမင္ခဲ့ရပါသည္။ ပထမအႀကိမ္ ၁၉၉၄-ခုႏွစ္က ျမင္ခြင့္ရစဥ္က ပိုမိုအေသးစိတ္ေသာ အေဆာက္အအံုမ်ားကို ၾကည့္ခြင့္ရခဲ့ပါသည္။ ယခုအခါ ေရွးေဟာင္းထိန္းသိမ္းေရးသုေတသနအဖြဲ႔က တာရွည္ထိန္းသိမ္း ႏိုင္ရန္အတြက္ ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားကို သြားခြင့္ပိတ္ပင္ထားသျဖင့္ မေရာက္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ သို႔ေသာ္ ရာဇ၀င္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ယခုအေခါက္တြင္မူ ယခင္ထက္ အေသးစိတ္သိရသျဖင့္ ေက်နပ္မိပါသည္။ ဘုရားရွင္ သက္ေတာ္ထင္ရွား ရွိစဥ္အခါက ရာဇၿဂိဳဟ္ၿမိဳ႕မွ ပါဋလိပုတ္သို႔အႂကြ၊ သို႔မဟုတ္ ပါဋလိပုတ္မွ ရာဇၿဂိဳဟ္သို႔အႂကြတြင္ နာလႏၵာကို အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ျဖတ္သန္းသြားခဲ့သလို အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ နာလႏၵာ၌ ရပ္နားေတာ္္မူ၏။ ေဒသနာေတာ္အရ ျမတ္ဗုဒၶကိုယ္ေတာ္တိုင္ နာလႏၵာ၌ (၁၁)၀ါေျမာက္ ၀ါဆို၀ါကပ္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ျမတ္ဗုဒၶ နာလႏၵာ၌ အမ်ားဆံုး သီတင္းသံုးေတာ္မူခဲ့ေသာ ေနရာမွာ ပါ၀ါရိက သူေဌးႀကီး၏ သရက္ဥယ်ာဥ္၌ျဖစ္၏။

အိႏၵိယႏိုင္ငံအပါအ၀င္ ႏိုင္ငံတကာ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္မ်ားကြန္းခိုရာ ေနရာတစ္ေနရာအျဖစ္ တစ္ခ်ိန္ကေက်ာ္ၾကားခဲ့ေသာ နာလႏၵာဗုဒၶတကၠသိုလ္ႀကီးမွ ပညာရွင္အမ်ားအျပားကို ေမြးထုတ္္ေပးခဲ့သည္။ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ႀကီးတြင္ ေက်ာင္းေဆာင္ႀကီး (၁၁)ေဆာင္ႏွင့္ ေစတီေတာ္ (၁၂)ဆူ တည္ရွိခဲ့သည္။ ေက်ာင္းသားမ်ား ေလ့လာဖတ္ရႈႏိုင္ရန္ စာၾကည့္တိုက္ႀကီး (၃)ခုရွိခဲ့ၿပီး ရတနသာဂရ၊ ရတနဒဓိ၊ ရတနရဥၨမ်ားျဖစ္သည္။ ရတနသာဂရ စာၾကည့္တိုက္ႀကီးမွာ အထပ္ေပါင္း ကိုးထပ္ရွိၿပီး ႏိုင္ငံေပါင္းစံု လူမ်ိဳးေပါင္းစံုတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဘာသာရပ္မ်ိဳးစံု စာအုပ္စာတမ္းမ်ား ျပည့္ႏွက္ေနသျဖင့္ ေက်ာင္းသားမ်ားအတြက္ ဧရာမစာေပ ဗဟုသုတ ဘဏ္တိုက္ႀကီးမ်ားပင္ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းတကၠသိုလ္ႀကီး၌ ေထရ၀ါဒ၊ မဟာယာန၊ ျဗဟၼဏ၀ါဒ၊ ေလာကီ၊ ေလာကုတၱရာ ဒႆန အေတြးအျမင္မ်ားႏွင့္ လက္ေတြ႔ က်င့္သံုးမႈစေသာ နယ္ပယ္အားလံုးတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ဘာသာရပ္မ်ားကို သင္ၾကားေပးခဲ့သည္။

စည္းကမ္းဥပေဒ တင္းၾကပ္ၿပီး ေက်ာင္းသားေပါင္း တစ္ေသာင္းေက်ာ္ႏွင့္ ဆရာေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရွိသည့္ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ႀကီးသို႔ ၀င္ႏိုင္ရန္အတြက္ အလြန္ခက္ခဲလွၿပီး ၂%မွ်သာ ေအာင္ျမင္သည့္ တကၠသိုလ္၀င္ခြင့္ စာေမးပြဲကို ေျဖဆိုေအာင္ျမင္ႏိုင္မွသာ တက္ခြင့္ရသည္ဟု သိရွိရပါသည္။ ကမ႓ာ့အလယ္တြင္ ဤမွ်ေလာက္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကား ေနခဲ့ေသာ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ႀကီးတြင္ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီးရမည့္ ကံၾကမၼာဆိုးႀကီးမ်ား ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ ဂုိဏ္ဂနမ်ား မ်ားျပားလာျခင္း၊ ရဟန္းေတာ္မ်ားအေနျဖင့္ ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကို ေလ့လာသင္ယူေနျခင္းမွာ က်င့္ႀကံအားထုတ္မႈထက္ ဘုရင့္နန္းေတာ္၌ ရာထူးဌာနႏၲရ ႀကီးႀကီးမားမားရရွိေရးသို႔ ဦးတည္လာခဲ့ျခင္း၊ ထုိထက္ပိုဆိုးလာျခင္းမွာ တကၠသိုလ္ ျပဌာန္းက်မ္းစာ၌ ျဗဟၼဏ၀ါဒဆိုင္ရာ ဂါထာမႏၲာန္မ်ား မန္းမႈတ္ျခင္း၊ အင္းအိုင္လက္ဖြဲ႔မ်ား စီမံျခင္း အစရွိသည္တို႔ကို ဦးစားေပး ျပဌာန္းလာခဲ့သည္။

နာလႏၵာတကၠသိုလ္ေဟာင္းအ၀င္-

ေရွးေဟာင္းနာလႏၵာတကၠသိုလ္၏ျမင္ကြင္းမ်ား

အရွင္သာရိပုတၱရာ ေစတီေတာ္ႀကီး-

ဤေဒသသည္ ျမတ္ဗုဒၶ၏ တပည့္ႀကီးျဖစ္သူ အရွင္သာရိပုတၱရာ မေထရ္ျမတ္ႀကီး၏ ေမြးဖြားေတာ္မူရာႏွင့္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူရာ ေစတီေတာ္ႀကီးအနီးတြင္ တည္ေဆာက္ထားခဲ့ေသာ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ ေဟာင္းႀကီးျဖစ္ေလသည္။ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ဇာတိခ်က္ေႂကြ ေမြးဌာေနသို႔ ႂကြေရာက္လာကာ မိခင္ႀကီးအား ေနာက္ဆံုး ေက်းဇူးဆပ္ရင္း ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူခဲ့သည္။ ရွင္သာရိပုတၱရာ မေထရ္ျမတ္ႀကီး၏ ငယ္နာမည္မွာ ဥပတိႆျဖစ္ၿပီး ေမြးခ်င္း(၇)ေယာက္တြင္ အႀကီးဆံုးသားႀကီး ၾသရသျဖစ္သည္။ ငယ္စဥ္ကပင္ ကစားေဖာ္ကစားဖက္ အခ်စ္ဆံုးသူငယ္ခ်င္းတစ္ဦး ျဖစ္သူမွာ ေကာလိတျဖစ္သည္။ ဥပတိႆသည္ အရွင္သာရိပုတၱရာ အေလာင္းအလ်ာျဖစ္ၿပီး ေကာလိတမွာ အရွင္ေမာဂၢလန္ အေလာင္းအလ်ာျဖစ္သည္။

ယင္းအရာအားလံုးထက္ ဆိုးရြားလွေသာ အေၾကာင္းတစ္ခ်က္မွာ ေအဒီ-၁၂၀၀ခန္႔တြင္ ျမင္းစီးတပ္သား ႏွစ္ရာခန္႔ကို ဦးစီးလာေသာ မူဆလင္စစ္ဗုိလ္ မိုဟာမက္ ဘခတီးယားခလ္ဂ်ီးက နာလႏၵာတကၠသိုလ္ႀကီးကို က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္ တုိက္ခိုက္ၿပီး တကၠသိုလ္ႀကီးတစ္ခုလံုးကို မီးေလာင္ျပာတိုက္သို႔ သြင္းခဲ့ကာ သံဃာေတာ္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ သတ္ျဖတ္ခံခဲ့ရသည္။ ရာဇ၀င္ေလးကို ေတြးရင္းကေန ‘ႏြားကြဲက်ားဆြဲ’ ဆိုတဲ့စကားပံုေလးကို က်မအမွတ္မထင္ သတိရသြားသည္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းေပါင္း (၁၂၃၅)ေက်ာင္း မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္းခံရၿပီး ထြက္ေျပး လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကေသာ ရဟန္းအခ်ိဳ႕ သယ္ေဆာင္ယူလာခဲ့ေသာ လက္ေရးမူ စာရြက္စာတမ္း အနည္းငယ္မွအပ အရာအားလံုး မီး၏၀ါးၿမိဳျခင္းကို ခံခဲ့ရပါသည္။ နာလႏၵာ တကၠသိုလ္ႀကီးနဲ႔အတူ တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္သြားေသာ ရာဇ၀င္သည္ ေအဒီ (၁၉)ရာစု အစပိုင္းတြင္ ျပန္လည္၍ သက္၀င္လႈပ္ရွားလာခဲ့သည္။ အေၾကာင္းရင္းမွာ နာလလႏၵာတကၠသိုလ္ ေနရာမွ ဗုဒၶရုပ္ႂကြင္းမ်ားႏွင့္ ဟိႏၵီရုပ္ႂကြင္း အပိုင္းအစမ်ား ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။ အိႏၵိယေရွးေဟာင္း တူးေဖာ္ေရးဌာန၏ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ တူးေဖာ္ခဲ့ၿပီး (၁၈၆၀) ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာက္စာ၀န္ အလက္ဇႏၵား ကင္နင္ဂန္ႏွင့္အဖြဲ႔ တူးေဖာ္ရာမွ နာလႏၵာတကၠသိုလ္ဆိုင္ရာ တံဆိပ္တံုးမ်ားစြာကို ေတြ႔ရွိခဲ့သည္။

ေရွးေဟာင္းနာလႏၵာတကၠသိုလ္ အေဆာက္အအံုအခ်ိဳ႕-

ထိုမွတဖန္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ စာသင္သားသံဃာ (၁၀၀) ၀န္းက်င္ ပညာသင္ယူလ်က္ရွိေသာ နာလႏၵာ တကၠသိုလ္အသစ္သို႔ သြားေရာက္လွဴဒါန္းကန္ေတာ့ၿပီး ပတၱနားၿမိဳ႕ (ဗီဟာျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္) သို႔ ဆက္လက္ထြက္ခြာလာၾကပါသည္။ ျမန္မာဘုန္းႀကီးေက်ာင္းတြင္ညစာ သံုးေဆာင္ၾကၿပီးေနာက္ က်မတို႔ ေက်ာင္းထိုင္ဆရာေတာ္အား ပူေဇာ္ကန္ေတာ့ကာ တစ္ေန႔တာကို ကုန္ဆံုးေစခဲ့ပါသည္။